Araştırmalara göre, insanların %75i hayatının herhangi bir döneminde hemoroid hastalığıdan şikayetçi olmuştur. Bu oran 50 yaş üstü bireylerde her iki kişiden birini kapsayacak kadar yaygındır. Aynı araştırmada genel olarak hemoroid hastalığının görülme sıklığının %36 olduğu tespit edilmiştir.
Bu kadar yaygın görülen bir hastalığın belirtilerinin bilinmesi hastalıktan korunmak ve sorunun ilerlemesini engellemek açısından önemlidir. Hemoroid hastalığı ilk aşamalarda ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilebilir. Ancak son aşamaya gelmiş vakıalarda cerrahi müdahale gerekmektedir.
Bu nedenle belirtilerin bilinmesi erken dönemde doktora başvurulması açısında da önem teşkil etmektedir. Bu yazımızda hemoroid hastalığının türlere göre hangi şikayetlere neden olduğu ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
Hemoroid Türleri Nelerdir?
Hemoroid (basur) iki farklı türü bulunmaktadır. Bunlar iç ve dış hemoroittir. Belirtiler hemoroid türüne göre değişiklik göstermektedir. Bu nedenle belirtilerin iki farklı başlık altında incelenmesi daha sağlıklı olacaktır.
İç hemoroitte üst hemoroid ağı genişleyip makat dışına sarkar, dış hemoroitte ise alt hemoroid ağı genişleyerek memecik oluşturur. Bazı hastalarda ise her iki hemoroid türü bir arada görülebilmektedir.
İç Hemoroid Nedir?
Hemoroidler anüs etrafında bulunan damarlardan ve kaslardan oluşan mukoza ile kaplı yastıkçıklardır. Bu yastıkçıklar dışkılama esnasında kan ile dolarak dışkılamaya yardımcı olmaktadır. Makata baskı ve basınç uygulanması bu damar yumaklarından kanın birikmesine yani göllenmesine neden olmaktadır. Bu durumda hemoroidler genişler, sarkar ve makattan kayar. Oluşan bu yapılara hemoroid memeciği ismi verilmektedir.
İç hemoroid yukarıdaki görselde de tasvir edildiği gibi anal kanal içerisinde oluşup makat dışına sarkan memeciklerdir. İç hemoroidler 1 den 4 e kadar derecelendirilmektedir. Hemoroidin derecesine göre belirti ve şikayetler değişiklik gösterebilmektedir.
İç Hemoroid Evreleri
1.derece hemoroidler yalnızca rektal muayene ile tespit edilebilir. Bu evrede hemoroid pakeleri makat dışına sarkmaz, ele gelmez. Bu aşamada yalnızca bazı hastalarda kanama şikayeti görülebilir.
2.derece hemoroitte memecikler dışkılama esnasında makattan sarkar ve ele gelir. Dışkılama sonrasında ise kendiliğinden makat içerisinde döner.bu evrede hastalarda kanama ve kaşıntı şikayetleri görülebilir.
3. derece hemoroitlerde hemoroid pakeleri dışkılama esnasında makat dışına sarkar. Ancak sonrasında kendiliğinden normal konumuna dönmezler. Pakelerin makat içerisinde dönebilmesi için elle itilmesi gerekir. Bu aşama hastalarda kanama ve kaşıntı şikayetine ek olarak ağrı şikayeti de gözlenebilir.
4. derece hemoroitlerde memecikler sürekli olarak makat dışına sarkmış olarak bulunur. Elle içeri itilse bile makat içine dönmezler. 3. evrede dışkılama sonrasında görülen ağrı 4. evrede daha şiddetli ve daha uzun süre görülmektedir. Ayrıca bu aşamada dışkı kaçırma ve dışkılamada zorluk görülebilir.
İlerleyen evrelerdeki hemoroidlerde pakelerin içerisi pıhtı ile dolarak tromboze hemoroid oluşturabilir. Tromboze olan durumlarda şişlik ve şiddetli ağrı yaşanır. (2)
Dış Hemoroid Nedir?
Dış hemoroidler makatın çevresinde ortaya çıkarlar. Genel olarak ağrısızdırlar. Herhangi bir şikayete neden olmazlar. Ancak görsel açıdan rahatsızlığa neden olurlar.
Bazı dış hemoroidlerde de hemoroid pakesinin içi pıhtı ile dolarak tromboze olabilir. Bu tür durumarda hastada çok şiddetli ağrı olur.
Hemoroid Nasıl Anlaşılır?
Kanama
Hemoroid hastaları arasında yapılan bir araştırmada hastaların %40ında hastalığa bağlı herhangi bir şikayet saptanmamıştır. Kalan %60lık kesinde ise en sık kanama ve dışkılama esnasında ağrı şikayeti tespit edilmiştir. (3)
Hemoroid hastalığına bağlı olarak ortaya çıkan kanamalar açık kırmızı renktedir. Kan genellikle tuvalet kağıdında fark edilir. Bazı hastalarda ise tuvalete damlama şeklinde kan fark edilebilir.
Makat bölgesinde ortaya çıkan kanamaların birçok farklı nedeni olabilir. Her kanamanın hemoroid kaynaklı olduğu düşünülmemelidir. Örneğin makatta ortaya çıkan anal fissür yani makat çatlağı hastalığı da kanama şikayetine neden olabilir. Aynı şekilde kolon ve rektum kanserleri de makatta kanamaya neden olan hastalıklardandır.
Makat bölgesinde ortaya çıkan ve bir haftadan uzun süren kanama şikayeteri kanser habercisi olabilir. Bu nedenle uzun süreli kanama şikayetlerinin sebebi mutlaka araştırılmalıdır.
Makatta Şişlik ( Hemoroid Memeciği/Pakesi)
Hemoroid hastalığı kendini ilk olarak kanama şikayeti ile belli eder. İlk evredeki iç hemoroidlerde yalnızca kanama şikayeti görülür. Ancak ilerleyen evrelerde farklı şikayet ve belirtilerde görülmeye başlanır.
Kanamadan sonra görülen belirti makatta şişliktir. Şişliğin sebebi hastalığın ilerlemesi ile birlikte genişleyen ve makat dışına sarkan hemoroid pakeleridir. İlk evrede ele gelmeyen bu şişlikler evreler ilerledikçe makattan sarkma eğilimindedir. Hatta 4 evre vakıalarda pakeler sürekli olarak makat dışına sarkık halde durur. Hasta eliyle içeri itse bile yerine dönmez.
Kaşıntı
Hemoroid memeciklerinin makattan sarkması başka yüzeylerle sürtünme yaşamasına neden olmaktadır. Bu durumda kaşıntı şikayetine neden olmaktadır.
Memeciklerin sürekli olarak anal kanal dışında sarkık halde bulunması kaşıntı şikayetinin artmasına neden olabilir.
Ağrı
Hemoroid yapısal olarak ağrıya neden olan bir hastalık değildir. İç hemoroitte dış hemoroitte özünde ağrılı bir sorun değildir.Ancak iç hemoroitte hastalığın ilerlemesi ile birlikte makattan sarkan memeciklerin makat kasları tarafınfan sıkıştırılması, dı hemoroitte ise memeciklerin içerisinin pıhtı ile dolarak şişmesi şiddetli ağrıya neden olmaktadır.
Bazı ileri dereceli vakılarda hastalar ağrıdan oturamadıklarını bile dile getirmektedir. Bu nedenle tedavi olmak için illa ki sorunun dayanılmaz aşamalara gelmesi beklenmemeli fark edilir edilmez müdahale edilmeli veya önlem alınmalıdır.
Önlem alınmaz ise ilk aşamalarda lazer, lastik bant gibi ameliyatsız tekniklerle tedavi edillebilen hemoroid sorunu ilerleyerek cerrahi müdahalye ile tedavi edilecek aşamaya gelebilir.
Referanslar
1. Ekçi, B., İzbırak, G., Gökçe, Ö., & Tanrıöver, Ö. (2009). A practical approach to haemorrhoidal diseases in primary care. Turkish Journal of Family Practice, 13(2), 87-92.
2. Lohsiriwat, V. (2012). Hemorrhoids: from basic pathophysiology to clinical management. World journal of gastroenterology: WJG, 18(17), 2009.
3. Sun, Z., & Migaly, J. (2016). Review of hemorrhoid disease: presentation and mana
